Աշնան վերջին օրերը

Աշնան վերջին օրերն էին, անընդհատ անձրև էր գալիս, երբ մի օր հանկարծ ձյուն եկավ։ Կենդանիները մտածում էին, որ արդեն ձմեռ է, այդ իսկ պաճառով արջը մտավ իր որջը, որը ծածկվել  էր ձյան շերտով և քնել էր։ Օձերը մտան հողի տակ և նույնպես քնեցին։ Թռչունները, բացի ագռավներից և ճնճղուկներից, չվեցին տաք երկրներ, իսկ երեխաները սկսեցին երջանիկ խաղալ ձյունով։ Երկու օր հետո աշունը վերջացավ, և այդ երջանկությունը ևս։

 

Իմ ծագումը

Ես ծնվել եմ Երևանում։ Հայրս նույնպես ծնվել և մեծացել է Երևանում, սակայն արմատնորով Կարսից և Արդահանից է (հետագայում բնակություն են հաստատել Շիրակի դաշտավարյում)։ Մայրս ծնվել է և մեծացել է Սյունիքի մարզի Կապան քաղաքում։ Գյումրիի կամ Կապանի բարբառներին չեմ տիրապետում, բայց հասկանում եմ, երբ խոսոմ են այդ բարբառներով։

Սուրեն Գրիգորի (բանաստեղծ, գրող, իրավաբան Կապան քաղաքից) “Զվարճալի ծաղկաքաղ” գրական երգիծական շարքից հատված․

Հայերենից հայերեն

Երկու բնիկ սիսիանցեր՝ ղարաքիլիսյան ծագումով, հանդիպում են դեմ հանդիման, և մեկը մյուսին հարցնում է․

— Բազարը քյոշիր կը՞։

— Կը, — պատասխանում է մյուսը։

— Մըկը կը՞։

— Ըխ։

Գրական հայերենով հարցազրույցը այսպիսի տեսք ունի․

— Ներեցեք, շուկայում գազար վաճառո՞ւմ են։

— Այո՛, իհարկե։

— Իսկ հիմա կա՞։

— Հարկավ․․․

Մայրենի

Անվանի՛ր մեկ բառով։

թռչունների խումբ-երամ

գայլերի խումբ-ոհմակ

ձիերի խումբ-երամակ

միասին նույն օրը ծնված-երկվորյակ

և՛ ջրում, և՛ ցամաքում ապրող-երկկենցաղ

ցողը ցուրտ ժամանակ-եղյամ

Տրված արմատներով նոր բառեր կազմի՛ր։

սենյակ, ցուցակ, արժեք, դարակ, լույս, թանկ, որակ։

դասասենյակ, ցուցանակ, թանկարժեք, բազմադարակ, լուսավոր, բարձորակ 

Տրված վերջածանցներով նոր բառեր կազմի՛ր։

որդ, ական, իչ, ուհի, իկ, անոց։

վարորդ, լողորդ, սուզորդ

հնդկական, հայկական, գրական

նկարիչ, հաշվիչ, մաքրիչ, սրիչ, գրիչ

գեղեցիկ, մայրիկ, հայրիկ

հիվանդանոց, չորանոց, բանջարանոց

Ուշադի՛ր կարդա և լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը։

Կեսօր էր: Եղնիկը մի քիչ զմրուխտ խոտ անուշ արեց, լողաց սառնորակ գետակում, ապա մտավ անտառ: Պառկեց զովասուն ծառերի ստվերում: Անտառի անդորրությունը ձանձրացրեց նրան: Հասակակից մեկը չկար, որ հետը խաղար և օգներ փարատելու մենակությունը:

Հանկարծ արևի մի շող թափանցեց հովից օրորվող ծառերի արանքից: Եղնիկը ոստեց տեղից և փորձեց բռնել շողիկը: Բայց նա փախավ, և եղնիկը չկարողացավ որսալ նրան:

Եղնիկը թռկոտում էր արևազօծ դաշտում, փորձում էր բռնել շողը: Իսկ շողն իր հերթին մերթ հպվում էր եղնիկին, մերթ արագորեն անհետանում:

Այսպես ամեն օր միջօրեի շողիկը գալիս և խաղում էր մատղաշ եղնիկի հետ:

Մայրենի

Տեքստային աշխատանք <<Ծիրանի ծառը>> պատմվածքի շուրջ։

Պատմվածքից դուրս գրել ծերուկ Հենդերսոնին բնութագրող հատվածները։

Տասը տարի էր, ինչ թաղի տղաները հարձակվում էին ծերուկ Հենդերսոնի ծիրանի ծառի վրա։ Հին, կիսաքանդ տան մեջ միստր Հենդերսոնը ամեն գարնան ուրախ անհամբերությամբ սպասում էր նրանց գալուն, միշտ գոհացնելով մանուկներին, որովհետև երևում էր վերջին րոպեին ու, վախեցնելով, փախցնում էր նրանց։ Եվ հիմա էլ լուսամատի վարագույրի ետևից, միստր Հենդերսոնը գլուխը բարձրացրեց գրքից.

— Օհո՜, մի տեսեք,— ասաց նա ինքն իրեն։— Մարտի մեջ, համարյա ձմռանը, ծիրան գողանալու են գալիս։ Մի սրանց նայեցեք։— Նա նորից նայեց տղաներին, շշնջալով, կարծես թե ինքը դրանցից մեկը լիներ։— Գալիս են ծերուկ Հենդերսոնի ծառից ծիրան գողանալու,— ասաց նա։— Ահա, գալիս են, կամացուկ մոտենում են, հա, հա,— ծիծաղեց նա,– մի դրանց նայիր, նայիր այդ պուճուրին։ Հավատացնում եմ՝ չորս տարեկանից մեծ չի լինի։ Նորելուկ է։ Եկեք, եկեք, մոտեցեք իմ հրաշալի ծառին։ Եթե կարողանայի այս պահին ձեզ համար ծիրանները հասցնել, անպայման կանեի…

Միստր Հենդերսոնը դիտում էր, թե ինչպես Օգին հրահանգում, ուղղություն էր տալիս տղաներին, առաջնորդում էր հարձակումը։ 

Բացատրի՛ր այս միտքը։

Իհարկե՛ լավ կլիներ, որ ծիրանները հասած լինեին։ Նրանք վախենում էին Հենդերսոնից, վախենում էին մեղքից, բռնվելու վտանգից և հանցանքից, վախենում էինք, որ մի քիչ շուտ են եկել, և ծիրանները կարող են խակ լինել։

Տղաները վախենում էին Հենդերսոնից և շատ լավ հասկանում էին, որ ծիրանը մարտ-ապրիլ ամիսներին չի կարող հասած լինել, բայց միևնույնն է արկածներ էին փնտրում՝ Հենդերսոնի տան կողքի այգում աճած ծիրանենուց հասած ծիրաններ գողանալու հույսով։ 

Տղաները աչալրջությամբ շրջապատեցին ծառը։ Նրանց սրտերում վախի ու հույսի խառնուրդ կար։ Եթե նույնիսկ ծիրանները խակ լիենին, գործի էությունը չէր փոխվում․ նշանակություն չուներ՝ իրենք հասա՞ծ ծիրանի գողության էին եկել, թե՞ խակ։

Տղաների համար կարևոր չէր, հասած թե խակ ծիրան էին պատրաստվում գողանալ, նրանք պարզապես արկածներ էին փնտրում։  

Գործնական աշխատանք

  1. Հաշվում եմ սեղանի պարագիծը և մակերեսը:

Պարզեցի, որ սեղանը քառակուսի է, կողմի երկարությունը 76սմ է։

Սեղանի պարագիծը` 76×4=304 սմ

Սեղանի մակերեսը՝ 76×76=5776 սմ2

2. Հաշվում եմ հատակի սալիկի պարագիծը և մակերեսը:

Պարզեցի, որ սալիկը նույնպես քառակուսի է, կողմի երկարություն 40սմ է։

Սալիկի պարագիծը` 40×4=160 սմ

Սալիկի մակերեսը՝ 40×40=1600 սմ2

 

3. Հաշվում եմ բազմոցի բարձի պարագիծը և մակերեսը:

Բազմոցի բարձը ուղղանկյուն է, կողմերից մեկի երկարությունը 90սմ է, իսկ մյուսը՝ 24սմ է։

Բարձի պարագիծը` 90×2+24×2=228 սմ

Սեղանի մակերեսը՝ 90×24=2160 սմ2